Visumvrees – Hoe fiks je een ‘visa-on-arrival’ voor Iran?
Er zijn weinig momenten in het leven dat ik meer doodsangsten uitsta dan op het vliegveld van een nieuwe bestemming. Bij iedere vraag van een douane, ambassade- of visummeneer zien mijn met tranen bedauwde kijkers mijn leven aan zich voorbij flitsen. Nu is het wel zo dat dit niet per se gevolg is van een specifieke traumatische gebeurtenis, maar meer gewoon omdat ik met dergelijke zaken enigszins een doemdenker kan zijn. Ik ben dan ook van mening dat backpackers ten onrechte nerveus zijn over het visumproces in Iran (ik baseer dit op één backpacker die lichte zorgen uitdrukte). Ik schrijf deze blogpost om jou – de avontuurlijke ziel die Iran wil bezoeken en niet in de gelegenheid is om vooraf een visum te regelen bij de Iraanse ambassade in Den Haag of Brussel (of daar simpelweg geen zin in heeft) – gerust te stellen en duidelijk uit te leggen hoe het proces precies in elkaar zit.
Ikzelf ken niemand wiens visumaanvraag ter plaatse is afgewezen, zelfs degenen bij wie het visum van tevoren wèl werd geweigerd, maar desondanks moet je onthouden dat er altijd een klein risico is dat je aanvraag wordt geweigerd. Misschien moet ik ook even zeggen dat ik sinds 2019 niet meer in Iran ben geweest. Om te voorkomen dat ik achterhaalde informatie loop te verkondigen, heb ik daarom wat recent bijgewerkte websites geraadpleegd om de inhoud van deze blogpost te verifiëren. Voor meer logistieke details, lees dit hier, of dit.
Allereerst, wat moet je bij je hebben?
Paspoort
Spreekt voor zich. Ik ga er overigens van uit dat je een Nederlands of Belgisch paspoort hebt. Met een Somalisch, Brits, Canadees, Amerikaans, Bangladeshi, Jordanees, Irakees, Afghaans of Pakistaans paspoort kom je niet in aanmerking voor een visa on arrival. Je paspoort moet bij aankomst in het land nog zes maanden geldig zijn. Ook mag er geen Israëlisch visum in staan, want dan wordt je de toegang tot Iran ontzegd. Visa van Iraanse aartsvijanden – denk: Saoedie-Arabië – zijn dan wel niet verboden maar zullen je hoogstwaarschijnlijk wat rellerige strikvragen opleveren.
Kleding
Als man moet je een lange broek dragen en tenminste korte mouwen. Als vrouw moet je een hoofddoek op en loszittende, wijde en bovenal bedekkende kleding aan die je billen bedekt. Je hoeft niet helemaal hardcore islamitisch te gaan: een spijkerbroek, T-shirt en trenchcoat met een sjaal half om je haar is voldoende. Het maakt niet echt uit dat dit geen ‘echte’ hoofddoek is; het gaat erom dat je de inperkingen van je autonomie en vrijheid erkent en laat zien dat je je aan de regels gaat houden.
Verzekeringspapieren
Je moet een Engelstalige brief van je reisverzekering kunnen laten zien, waarin Iran expliciet wordt genoemd, evenals de reisdata van je verblijf in het land. Als je je vertrekdatum nog niet weet, reken er dan een extra maand bij. Als je dit onverhoeds vergeet, stress dan niet, want je kunt ter plaatse ook een Iraanse verzekering kopen voor zo’n 14,- tot 34 euro (afhankelijk van je verblijfsduur).
Vliegticket
Het is mogelijk dat de douanier een vliegticket of een ander soort bewijs wil zien dat je het land bij afloop van je visum weer gaat verlaten. Tijdens mijn eerste bezoek aan Iran zou ik het land binnen een maand weer verlaten, maar tijdens mijn tweede bezoek had ik enkel een ticket vanuit Istanboel naar Amsterdam, drie maanden later. Toch toonde dit kennelijk afdoende aan dat ik een duidelijk reisplan had, dus ik kreeg alsnog een visum (of misschien hadden ze gewoon niet de energie om dit allemaal uit te zoeken). Weet je nu al dat je je visum gaat willen verlengen, of ben je een bonnefooireiziger die van dag tot dag leeft en nog niet weet waar hij eindigt, regel dan op eigen risico een nepticket via deze link.
Contant geld
Een stevige, onopvallende envelop met al je geld in contanten. Door de internationale sancties op het land zijn bankbanden verboden en kun je er dus niet pinnen. Gok breed: tijdens beide reizen in Iran nam ik 1500,- euro mee, om vervolgens in beide gevallen meer dan 1000,- mee terug te nemen en dat alleen omdat ik echt extreem veel had gewinkeld daar. Toch was het prettig om iets extra’s bij me te hebben voor het geval ik langer zou willen blijven. Overigens zag ik in meerdere Teheraanse hostels flyers met opties om extra geld te regelen als je contanten op zijn. Wees voorbereid dat je de contanten misschien moet uittellen, vooral als je een vrouw alleen (en dus automatisch verdacht) bent.
Bewijs van verblijf + een reisplan
Boek een ho(s)tel voor tenminste je eerste nacht in Iran en heb de bevestigingsmail bij de hand. Het is mogelijk dat ze het ho(s)tel gaan bellen ter controle, dus geef gewoon zonder morren het adres en telefoonnummer van het etablissement in kwestie. Ze zijn eraan gewend.
Dat reisplan is iets dat je in je hoofd moet hebben voor als het je gevraagd wordt. Als je gekke plannen hebt – Koerdische bergdorpen aan de grens met Irak of iets in de buurt van Afghanistan – zeg dan maar gewoon: Teheran, Isfahan, Shiraz en Yazd, de gebruikelijke route. Weet je, zeg sowieso maar gewoon Teheran, Isfahan, Shiraz en Yazd. Waarom moeilijk doen als het ook makkelijk kan?
Pasfoto’s
Om op je visum te plakken. Hoewel ze tegenwoordig je paspoortfoto gewoon kopiëren. Maar zorg alsnog maar dat je er voor de zekerheid een stelletje bij je hebt, als vrouw natuurlijk met hoofddoek. Met Iraanse vrienden moest ik eens een ledenpas laten maken bij een niet nader te noemen sterrenkundeinstituut in een niet nader te noemen stad, en het was prettig om niet ter plaatse nog foto’s te hoeven laten nemen.
Dan nu, het daadwerkelijke stappenplan. Wees simpel, beleefd en onopvallend. Hoe meer je opvalt, hoe meer vragen je krijgt. Trek je jas recht en schuif die hoofddoek nog iets verder naar voren. We gaan beginnen.
Stap 1
Je meldt je beleefd glimlachend bij de balie, geeft je paspoort af en en ontvangt een babyroze, -geel of -blauw formuliertje. Je neemt plaats aan een van de tafels en buigt je over het werkelijk microscopisch kleine papier. Je moet hier wat basiszaken zoals je naam, geboortedatum en nationaliteit op invullen, maar ook je beroep (en op verzoek misschien zelfs het adres en telefoonnummer van je kantoor). Geen zorgen, ze gaan niemand bellen; het gaat er enkel om dat ze dit ergens kunnen neerschrijven.
*Ben je een mensenrechtenactivist, journalist, AIVD-medewerker of doe je op welke manier dan ook iets verdachts? Voel je dan niet genoodzaakt dat per se in die bewoordingen op te schrijven. Liegen hoeft niet, zeker niet als je je daar vervelend bij voelt, maar de waarheid een beetje creatief benaderen kan altijd. Zorg wel dat je een bedrijf en telefoonnummer paraat hebt als ze daarom vragen.
Mensenrechtenactivist? Nee, maatschappelijk werker.
Journalist? Nee, redacteur.
AIVD-medewerker? Nee, vertaler/cultureel expert (het liefst van een apolitiek land, zoals Italië).
Kijk uit als je als journalist voor een artikel of reportage naar Iran moet; wettelijk gezien heb je dan niet zonder meer recht op een visum, dus neem vooraf contact op met de ambassade.
Stap 2 (stap 2 en 3 kunnen omgewisseld zijn)
Je beantwoordt de vragen – pure intimidatie – van de medewerker die bij je aan tafel komt zitten. Als vrouw alleen kun je wellicht wat meer vragen verwachten – ‘Wie heeft je reis betaald?’ – dus bereid je daarop voor. Hetzelfde geldt voor frequente Irangangers; de meeste Iraniërs hebben namelijk een soort cynische hekel aan hun eigen land en doen graag alsof het hen een raadsel is waarom buitenlanders Iran zouden willen bezoeken, laat staan meer dan eens. Onthoud daarom dat hoe vaker je er komt, hoe verdachter je overkomt. Je antwoord op alle vragen moet altijd een stralend gebracht compliment aan het adres van Iran zijn (doch niets politieks!).
Stap 3
Je betaalt zeventig euro bij het loket en gaat weer bedeesd zitten.
Stap 4
Je krijgt je paspoort terug maar moet om onduidelijke redenen nog even blijven zitten. Ondertussen zoek je de pagina’s van je paspoort af naar je visum, om tot je hevige schrik te ontdekken dat die er niet in staat. Als je op hoge poten op de balie afbeent, hoor je dat deze tegenwoordig namelijk alleen nog online staat, omdat je met een Iraans visum en stempel in je paspoort Amerika niet zomaar meer binnenkomt.
Stap 5
In 99,5% van de gevallen – ik heb dit percentage bedacht – word je Iran binnengelaten zonder verdere problemen en haal je je rugzak op in de grote hal van het vliegveld. Vanaf daar wissel je wat geld en neem je een taxi naar Teheran. Gefeliciteerd, je reis kan beginnen!