Sardonische Simsar – Hoe een appartement regelen in Egypte

Downtown Cairo Egypte

 

Caïro: een stad waar in een appartement wonen zo normaal is dat het lokale Arabische dialect ‘ergens naartoe gaan’ uitdrukt als ‘naar beneden gaan’. Daarbij wordt woningbouw gesubsidieerd door de Egyptische regering, dus er is beslist geen woningtekort; er staan zelfs lege panden te verstoffen aan de rand van de stad, en als je de woestijn ingaat kom je af en toe een spookstad van rode bakstenen tegen. Dus of je er nou student wordt, als expat tijdelijk naar Egypte moet verhuizen of een backpacker bent die zo van Caïro gecharmeerd is dat hij er langer wil blijven, lees deze blogpost goed als je weten wilt hoe je dat huren van een appartement in Egypte precies moet aanpakken. 

Allereerst, om de sfeer te proeven beginnen we met een fragment uit een reisverhaal dat ik onlangs online zette. Hierin beschrijf ik de beproevingen die ik moest doorstaan in mijn eerste zoektocht naar een appartement toen ik een halfjaar in Caïro ging studeren.

De ingewikkelde procedure begon met een makelaar die ons en een zestal anderen meenam in zijn personenautootje. Hij onderbrak de werkzaamheden regelmatig om op overslaande toon te telefoneren met potentiële klanten of een schelle vrouwenstem die wij vermoedden als zijnde zijn echtgenote. De bezichtigingen zouden dan ook vele malen langer duren dan noodzakelijk. Toen we eenmaal vier appartementen in hetzelfde gebouw bezichtigd hadden in acht uur, was het tijd om een keuze te maken en het contract te tekenen. De borg en huur moesten in contanten worden uitgeteld, wat voor drugskartel-achtige taferelen zorgde: de stapels grootbiljetten, door ons meegebracht in een weekendtas en feestelijk uitgestald op tafel, werden genietend nageteld door Ahmed, de volslanke huisbaas, net zo lang totdat hij een telfout maakte en wij het verschil moesten bijbetalen. Tijdens het tekenen van het contract werd ik ook nog eens ernstig afgeleid door het luide gekakel van de kippen die Ahmed in een grote houten bak in zijn kantoor annex slaapkamer hield. Eventuele reparaties, gebroken ruiten en gaslekken zouden op goed vertrouwen morgen gebeuren, insjallah (wat betekende dat we er nog lang op konden wachten).

Hoewel je het misschien lastig vindt te zien waar de bank begint en ik eindig, kun je alsnog doen alsof mijn 23-jarige ik met Anne Frank-haar je dit tekstfragment voorleest vanuit haar appartement in Agouza, een wijk in Caïro.
Hoewel je het misschien lastig vindt te zien waar de bank begint en ik eindig, kun je alsnog doen alsof mijn 23-jarige ik met Anne Frank-haar je dit tekstfragment voorleest vanuit haar appartement in Agouza, een wijk in Caïro.

Dan nu een snelcursus Egyptisch-Arabisch voor de woorden waarvan het handig is dat je ze herkent. De klemtoon ligt op het accent, maar let op het verschil in uitspraak tussen een ‘accent aigu’ en een ‘accent grave’.

simsàr, samàsra – makelaar, makelaars
‘imàra – flat
s’’a – appartement
óda, oewad – kamer, kamers
takjief – airconditioner
sjibbèk, sjababiek – raam, ramen
tbach* – keuken
hammèm – badkamer
bawwèb – deurman
sjaghèla** – werkster
da misj sjaghèl** – dat doet het niet/werkt niet (wijs hier iets bij aan)
*De ‘ch’-klank is gelijk aan de Nederlandse ‘g’.
**De ‘gh’-klank is gelijk aan de Franse ‘r’ in het woord ‘roi’.

Wat betreft het zoeken zelf zijn er twee manieren: de Buitenlandse Manier en de Egyptische Manier. Met mijn hulp zul je beide opgaven glansrijk doorstaan. Volg daarom het volgende stappenplan!

Stap 1: Doe het voorwerk (locatie en makelaar)

Besluit waar je wilt wonen. Als Westerling in Egypte ben je per definitie rijk, dus je hebt hierin vrije keus. Nu wil je ook weer niet per se in iedere wijk wonen, dus vraag even rond. Zoals de vrouw die ik in een Caireense metro ontmoette destijds vertelde, bestaat Caïro uit een reeks rijkere en armere wijken. Iedere dure wijk gevolgd wordt door een arme wijk, waar de mensen wonen die de rijken het leven gemakkelijk maken. Met het oog op een authentieke ervaring denk je dan misschien dat het ontzettend leuk is om tussen de armen te gaan wonen; ik kan je echter verzekeren dat je het daar nog zeer zwaar gaat krijgen (geluidsoverlast, seksuele intimidatie, enzovoort).

Als je een beginner bent, raad ik je daarom een middenklassewijk aan, zoals:
– Agouza (Arabisch: il-‘agoeza);
– Mohandeseen (il-moehandissien); 
– Dokki (id-dò’’i); of
– Downtown (woest il-bàlad)

De wijk 'Downtown' heeft ook wel wat!
De wijk ‘Downtown’ heeft ook wel wat!

Als je een expat bent of met je gezin verhuist en op zoek bent naar iets luxueuzers, kies dan voor:
– Zamalek (iz-zamàlik);
– Garden City;
– Heliopolis (masr ig-gadída); of 
– Maadi (il-ma’ádi).

Vervolgens moet je in contact komen met een simsar. Doe dit ter plaatse, niet van tevoren op internationale websites, want dat is niet hoe Egyptenaren te werk gaan. Je instituut, universiteit of werkgever heeft vast wel wat telefoonnummers met betrouwbare (!) samasra. De simsar zal naar Egyptische maatstaven prima aan je verdienen, dus schroom niet je de hele dag door hem te laten rondrijden. Besef eveneens dat hij je naar reeds gemeubileerde appartementen zal brengen die speciaal voor buitenlanders zijn gereserveerd. Waarom? Zodat de huisbaas vijfmaal de Egyptische prijs kan vragen en jij alsnog denkt dat het ‘eigenlijk best een goede prijs is’.

Stap 2: Inspectie van het appartement

In Egypte heeft men er een handje van dingen mooier te maken dan ze zijn. Men plakt pleisters op problemen die eigenlijk bij de wortel aangepakt moeten worden. Je hebt dan ook grote kans dat je in een vreselijk leuk en op z’n Oriëntaals aangekleed appartementje arriveert en dat je gelijk je hart verliest, om er een week later achter te komen dat niets het doet. Zorg daarom dat je onderstaande dingen inspecteert. Of laat de simsar dit voordoen en laat je vermaken door het feit dat hij bij het aanzetten van ieder apparaat ‘bismillah’ (‘in naam van God’) mompelt. Dus:

1 De waterdruk van alle kranen en de boiler voor warm water.
2 Alle lichten. 
3 Alle stopcontacten (doen het vrijwel nooit allemaal, dus mik op 75%).
4 Alle gaspitten (controleer ook of je gas ruikt als je het appartement binnenkomt).
5 De televisie (maak een filmpje van hoe de huisbaas de televisie aandoet, want Egyptische televisies kunnen soms moeilijk doen en doen het soms opeens een paar dagen niet).
6 De wasmachine (maak een filmpje van hoe de huisbaas of werkster het apparaat aanzet).
7 De meter- en waterstand (maak hier foto’s van; je betaalt hier namelijk pas achteraf voor).
8 Of alle ramen heel zijn en goed sluiten (stof, zand en uitlaatgassen kunnen door afgebroken hoekjes en gaatjes naar binnen waaien).
9 Of er zich vlakbij je raam een moskee bevindt (hier iedere nacht van wakker worden is ook maar zo lang leuk).
10 *De airconditioner (vanaf de lente, als het zandstormseizoen begint, wordt het in Caïro soms kokend heet; ikzelf deed de airco echter nooit aan omdat ik overdag van huis was en het ’s nachts genoeg afkoelde om te kunnen slapen).

Als er iets van deze lijst ontbreekt, wat geheid het geval is, raak dan niet in paniek en vraag of het gerepareerd kan worden. Hier zul je dagelijks om moeten smeken bij de huisbaas totdat hij het regelt, want anders zal hij het zo lang mogelijk uitstellen en pas bij je vertrek uitroepen: ‘En ik wilde nèt je airconditioner laten repareren!’ Maak echter foto’s van ALLES, zodat jou nooit ten onrechte verweten kan worden dat je iets hebt stukgemaakt. Ga er voor je eigen bestwil van uit dat hij op z’n minst zal proberen je iets te flikken, gewoon omdat je een buitenlander en dus automatisch rijk bent.

Neem uitgebreid (als in: minstens een uur) de tijd voor het tekenen van het huurcontract. Drink thee en ga met iedereen vriendelijk in gesprek, ook de mensen die om onduidelijke redenen in het kantoor van de huisbaas rondhangen. Je contacten zijn alles in Egypte, en je krijgt meer gedaan als je met alle aanwezigen op z’n minst op ‘as-salamoe ‘alekoem’-niveau bent. Stel de volgende vragen aan de huisbaas:
– Hoe gaat het met u en uw familie? God zegene jullie allemaal.
– Wat is de huurprijs en wanneer moeten we het gas/water/licht betalen? Zijn er aanvullende kosten die over een maand of twee opeens betaald moeten worden? Zorg dat dit zwart op wit staat bij het tekenen van het huurcontract.
– Ben ik verplicht de flatschoonmaakster in te huren? In mijn geval verzon mijn huisbaas dat dit in het contract stond, wat beslist niet het geval was (ik heb het gecontroleerd), maar uiteindelijk moesten mijn huisgenote en ik er toch aan geloven. Natuurlijk is een schoonmaakster een prettige luxe, aangezien het in Egypte waarschijnlijk slechts tussen de honderd en tweehonderd pond (5,- tot 10,- euro) zal kosten, hoewel zij van dat bedrag minstens de helft zal moeten afdragen aan de huisbaas.

De simsar wil hier waarschijnlijk met alle geweld tolken. Als je een woordje Arabisch spreekt, let dan op of hij wel goed vertaalt wat je zegt. Het zou je verbazen wat er soms bij verzonnen wordt. Onthoud ook dat je de simsar een bedrag moet betalen, waarschijnlijk tussen de 500,- en 1000,- pond (tussen de vijfentwintig en vijftig euro).

Je zult hoogstwaarschijnlijk borg moeten betalen en natuurlijk de eerste maand huur. Dit moet altijd in contanten. Aangezien je bij de meeste geldautomaten slechts 2000,- pond (+/- 110,- euro) per keer kunt pinnen en bij iedere transactie tussen de vijf en tien euro transactiekosten moet betalen, en jij waarschijnlijk eerder acht- of tienduizend pond (kraak je hersens maar even) nodig hebt, kun je het beste al van tevoren langs een Saoedische of Emiratenbank op Zamalek gaan; daar kun je vaak grote bedragen in één keer opnemen.

Als je in Alexandrië verblijft kun je ook iets fiksen in de wat heftigere (maar wel kleurrijke!) wijk 'al-Mazar'.
Als je in Alexandrië verblijft kun je ook iets fiksen in de wat heftigere (maar wel kleurrijke!) wijk ‘al-Mazar’.

Stap 3: Als je er woont

Gefeliciteerd, je hebt je eerste appartement gevonden in het knotsgekke Caïro! Maak kennis met de buren: ga in op de uitnodiging van de buurvrouw om te komen eten en accepteer dankbaar de fles whiskey van de Saoedische bovenbuurman die iets onduidelijks in Egypte doet. 

Onthoud wel dat je volgens de lokale etiquette niet zomaar gasten van het andere geslacht mag ontvangen, zeker niet als je als vrijgezel alleen woont (wat voor de doorsnee Egyptenaar al genoeg reden is om aan jouw morele integriteit te twijfelen). Er is dus een kans – bij ons zeiden ze er nooit wat van, maar vrienden van me kregen het voortdurend aan de stok met hun huisbaas – dat de deurman er iets van zegt. Ik raad je aan om òf te zeggen dat de man in kwestie je broer is (maar dit werkt na vriend vier ook niet meer) òf je Rijke Westerling-autoriteit te gemisbruiken, hem vriendelijk te bedanken en zelfverzekerd door te stappen met je vriend of vriendin in je kielzog. De huisbaas gaat je er echt niet uitgooien; het geluid van flapperende biljetten overstemt hoogstwaarschijnlijk de stem van het Goddelijk Moraal in zijn achterhoofd. Het belangrijkste is om hier niet over in discussie te gaan; het is jouw appartement en daar mag je iedereen uitnodigen die je wilt.

Egyptische appartementencomplexen hebben altijd een bawwèb, een deurman. Deze woont met zijn vrouw en zes kinderen in een schimmig hokje onder de trap. Egyptenaren sommeren hem soms om sigaretten te halen of een ander klusje te doen, waarvoor ze hem vervolgens wat geld geven. Nu durfden wij Nederlandse studenten dat destijds natuurlijk niet te doen, maar weet dat je hem altijd om hulp kunt vragen als je in de nesten zit, ook als het al laat is. Geef hem echter niet de schuld als het water/gas/licht het niet doet, want dat is waarschijnlijk te wijten aan Egypte of onwil van de huisbaas.

Toch ga ik nu iets vreselijks van je vragen: behandel het personeel beleefd maar niet te vriendschappelijk, in ieder geval totdat je hebt geobserveerd hoe de andere bewoners van het gebouw met hen omgaan. Egypte heeft een duidelijke klassenmaatschappij, en als Rijke Westerling behoor je tot de bovenklasse, of je dat nou wilt of niet. Afgezien van de huisbaas, behoort het personeel echter tot de onderklasse. De kans bestaat dat je als twintigjarige backpacker de kromgebogen sjaghèla streng moet toespreken omdat ze water in de stekkerdoos heeft gegoten of de bawwèb moet terugroepen omdat een brandende lucifer bij het gaslek houden de gaslucht niet daadwerkelijk heeft doen verdwijnen. Als je te familiair doet – zéker als je Arabisch spreekt en iedere vreemde met het über beleefde ‘hadritak’ of ‘siyadtak’ aanspreekt – loop je het risico dat men (onbewust?) misbruik gaat maken van je vriendelijkheid, bijvoorbeeld door halfslachtig schoon te maken maar wel de volle mep te willen ontvangen of niet te reageren op je dringende hulpverzoeken als de boilervlam weer eens is uitgedoofd.

Stap 4: Als je er weggaat

Houd de foto’s die je op dag 1 hebt gemaakt bij de hand, zowel van de meters als het appartement zelf. Als je een snert-huisbaas hebt, loop je het risico dat hij gaat proberen jou de schuld te geven van de voorwerpen die kapot zijn gegaan (wat in Egypte onvermijdelijk is; alles wat nieuw is valt er binnen een paar maanden op een of andere manier uit elkaar). Laat de berekening van de de gas/water/licht-kosten voor je op papier uittekenen – dit vooral om te laten zien dat je er bovenop zit en hij dus echt niets hoeft te proberen – en betaal deze dan ongeacht of de berekening ergens op slaat of niet (want wat wil je anders doen?). Wrokkige vrienden van me stalen als wraak het douchegordijn, dus dat is altijd een optie als de huisbaas vervelend doet. Het is overigens vriendelijk om de bawwèb en de sjaghèla een extraatje te geven.

Als je je het begin van deze blogpost nog kunt herinneren, weet je dat een andere optie de Egyptische Manier is. Die raad ik je eigenlijk meer aan dan bovenstaande. In Egypte gaat maar weinig ècht volgens de regels, dus denk niet dat je via bovenstaande werkwijze beter beschermd bent tegen afzetters of een betere positie hebt. De beste bescherming daartegen is juist door mondjesmaat aan contacten te komen via Egyptenaren zelf. Misschien ken je wel een Egyptische buurman of collega of medestudent of snackbarmedewerker die weer iemand kent, wiens oudoom je met een verre neef in contact kan brengen. Als je een backpacker bent, een van de jongens achter de balie heeft vast wel een vriend die iets kan regelen. Er zit geen limiet aan dit keten van verbintenis! En dat is niet raar, want zo doen Egyptenaren het zelf ook. Volg vervolgens bovenstaand stappenplan, maar dan zonder de stukken over de makelaar. En geef je tussenpersoon een ‘bedankje’, want hij heeft je hoogstwaarschijnlijk veel geld bespaard.

Hopelijk schrikt bovenstaande je niet te veel af. Ikzelf heb een geweldige tijd gehad in Caïro. Wel heb ik er veel beginnersfouten gemaakt waarop ik veel geld had kunnen besparen. Daarbij wil ik dat je je realiseert wat er mis kan gaan, zodat je niet voor verrassingen komt te staan of stomverbaasd bent dat er geen wooncorporatie met een behulpzame klantenservice bestaat.

Herinner je je die foto van mij bovenaan deze blogpost nog? Als ik me omdraaide en uit het raam keek, was dit wat ik zag.
Herinner je je die foto van mij bovenaan deze blogpost nog? Als ik me omdraaide en uit het raam keek, was dit wat ik zag.