Hoe hoort het eigenlijk? – Als backpacker een gastgezin aantrekken in Iran
Voor de onfortuinlijke zielen onder ons die nooit het genoegen hebben gehad het prachtige Iran te bezoeken, zal het misschien als een enigszins, eh, aparte bestemming klinken. En al helemaal niet als een plek waar je met jan en alleman naar huis gaat (als in: om te logeren). Voor ons Nederlanders klinkt het sowieso al als een onvoorstelbare absurditeit dat je op straat iemand aan zou spreken, om de persoon in kwestie vervolgens zonder meer in je huis te laten en in de logeerkamer te laten slapen.
Maar Iraniërs hebben die terughoudendheid niet, en die gastvrijheid staat ze goed.
Wel is het van belang dat je je best doet zelf de ideale gast te zijn, evenals dat je potentiële gastheren of -vrouwen kritisch evalueert alvorens je met hen mee naar huis gaat. Hopelijk helpt deze post je daarmee.
Het vinden van een gastgezin zie ik net als het vinden van een liefdespartner: het berust grotendeels op toeval, maar het kan geen kwaad als je een beetje je best doet. Als je mijn reisverhalen over Iran leest – wat je uiteraard wekelijks doet – lijkt het net alsof ik simpelweg ergens ga zitten en het buffet à la Lara open, waarna massa’s mensen op me af komen, maar dat klopt niet helemaal. Om de juiste gastheer of -vrouw aan te trekken, is het van belang te zorgen dat jij aantrekkelijk bent voor het soort mens dat jij wilt aantrekken.
Als reiziger kun je bijvoorbeeld:
Er opvallend buitenlands uitzien
Opvallen is makkelijker als je er qua gelaat opvallend anders uitziet dan de doorsnee Iraniër. Dus laat die exotische haren een beetje uit je sjaal steken en trek die Birkenstocks met wijde, linnen broek aan. Of kleed je niet al té Iraans en stuntel een beetje met de kledingregels. Als vrouw kan dit natuurlijk makkelijk door af en toe je sjaal in je nek laten vallen en hem dan haastig weer omslaan, waarna een Iraniër je verontschuldigend zal toelachen of een Iraanse je misschien zelfs zal aanbieden de sjaal wel even goed om te doen. Als man kun je misschien wat minder vaak scheren zodat je zo’n drie dagen-baard hebt (Iraanse mannen, en Midden-Oosterse in het algemeen, zijn meestal of helemaal gladgeschoren of hebben een zeer netjes gekapte baard en/of snor). Ook een zonnebril of pet worden zelden door Iraanse mannen gedragen, dus dat zal je onmiddellijk als buitenlander aanmerken. Net iets te luid in het Engels praten met de ober helpt ook.
Uitnodigend overkomen
Het is moeilijk om op iemand af te stappen die op zijn telefoon zit of oortjes in heeft. Dus of je nou in de Teheraanse metro of in dat Kashanse restaurant zit, leg je telefoon eens weg en kijk sereen (niet al te dommig, want dan lijk je een simpele ziel) glimlachend de ruimte rond. Of lees een boek en glimlach af en toe naar de mensen om je heen. Kortom, alles wat je kunt doen om jou een gezellige, beleefde potentiële gast te laten lijken.
Je eigen ding doen
Als je met andere backpackers bent, kun je voor een onbekende Iraniër intimiderend zijn, zeker als jullie luidkeels Engels praten en lachen. Ga er daarom af en toe alleen op uit. Zwaai vrolijk naar picknickende gezinnen die aan het picknicken zijn en treed in gesprek met de taxichauffeur. Maar onthoud, je kunt wel een gesprek initiëren, maar uiteindelijk is het aan de gastheer of -vrouw om jou mee naar huis te vragen voor de lunch of meer (als in: logeren).
Je telefoonnummer geven
Het kan zijn dat een potentiële gastheer of -vrouw je niet gelijk wil of kan uitnodigen. Neem zijn of haar telefoonnummer dan aan en stuur gelijk een bevestigingsberichtje naar de persoon in kwestie. Het is sowieso nuttig om wat telefoonnummers van Iraniërs te hebben voor het geval je ooit in de penarie komt te zitten of ergens hulp bij nodig hebt. Dit is niet zo raar of ongewoon als je zou denken; Iraniërs bellen elkaar voortdurend om problemen op te lossen.
Maar oké, je bent dus aangesproken door een vreemde Iraniër en jullie zijn een gesprek begonnen. Onthoud dat:
Je kritisch mag èn moet zijn op met wie je mee naar huis gaat
Als man loop je hier iets minder risico, maar beoordeel alsnog of je de potentiële gastheer in kwestie vertrouwt; je wilt niet beroofd of aangerand (of erger) worden. Luister hierbij naar je onderbuik. Als vrouw adviseer ik je dezelfde overweging als met liften in acht te nemen, namelijk het liefst bij een vrouw en nooit bij een man alleen, behalve als hij zijn vrouw, kind(eren) of ouder(s) bij zich heeft. Ben je in een piepklein dorp zonder hotel en is het al laat? Evalueer potentiële gastheren dan heel streng en vertrek bij het eerste teken dat iets niet in de haak is (bijvoorbeeld: hij legt zijn hand op je dij of maakt een seksueel getinte opmerking).
Een gast zijn niet betekent dat je misbruik maakt van mensen hun gastvrijheid
Terwijl jij de Iraanse cultuur van dichtbij meemaakt, doe je hen er ook een groot plezier mee. Zij kunnen bijvoorbeeld hun Engels met je oefenen, en ze kunnen je als een circusaapje laten zien aan hun vrienden, familie en collega’s en zelfs hun street cred vergroten door foto’s met jou op Instagram te plaatsen. Iraniërs over het algemeen, zeker buiten Teheran, komen weinig in contact met buitenlanders, dus ze zullen het leuk vinden om je te leren kennen.
Het niet erg is om te ontvangen en dankbaar te zijn
De manier waarop je door het gezin in kwestie behandeld zal worden, zal je waarschijnlijk zeer geëmotioneerd en wellicht zelfs ongemakkelijk doen voelen. Je komt immers uit een land waar extreme gastvrijheid niet per se normaal is en men eerder redeneert volgens de zegswijze dat bezoek en vis slechts drie dagen fris blijven.
Dit is niet het geval in Iran.
Accepteer daarom dat ze misschien voor je maaltijd of toegangskaartje zullen willen betalen en bedank hen daarvoor vriendelijk. Het kan ondankbaar en zelfs beledigend overkomen als je met alle geweld geld wilt terugbetalen; het was toch een vriendendienst? En je verblijft toch niet bij hen uit transactionele redenen, maar omdat je de Iraanse cultuur wilt ervaren? Je kunt het een paar keer aanbieden, maar als hij of zij ‘nee’ zegt, bedank dan nogmaals vriendelijk. Mensen geven nooit meer dan ze kunnen missen, en als ze echt willen dat je meebetaalt, zullen ze je dat zeker duidelijk maken.
Nee, geef liever iets nieuws terug, zoals een etentje of een sjaal of een ander kledingstuk dat bewonderd werd door iemand in het huis en dat je kan missen. Een hostelganger in Teheran vertelde me eens dat zijn gastheer gefascineerd was door het roze biljet van €10,- en het daarom aan hem cadeau had gedaan. Het is ook leuk om wat pakken stroopwafels en/of andere leuke souvenirs bij je te hebben om gastgezinnen cadeau te doen.
Probeer niet te strakke plannen te maken
Het is volgens mij een typisch Germaans (als in: noordwest-Europees) dingetje om alles tot in de puntjes te willen regelen. De leukste avonturen op reis komen echter als je je spontaan opstelt. Zeg eens ‘ja’ tegen die uitnodiging op het laatste moment en zeg toe mee te gaan kamperen als je dat onverwachts wordt gevraagd. Op die manier heb ik de meest fantastische dingen meegemaakt, zoals je hier kunt lezen.
Dus je verblijft nu al bijna vijf dagen bij een Iraans gezin en hebt vrienden voor het leven gemaakt. Je bent gaan picknicken in een bergdal en bent vijf kilo aangekomen door driemaal daags een gigantische rijstmaaltijd. Maar je hebt over twee dagen afgesproken met andere backpackers in Tabriz. Hoe trek je jezelf los?
Anticipeer erop dat ze je niet zomaar zullen willen laten gaan
De vrouw des huizes zal allerlei veiligheidsbezwaren hebben bij de plek waar je nu heen wilt, ongeacht of het daadwerkelijk een gevaarlijke plek is. Ze zal alles in de strijd gooien, van zielige gezichten trekken die je doen denken aan je moeder tot gruwelijke stereotiepen opsommen die ze ooit eens over je nieuwe bestemming heeft gehoord. Deze zullen herhaald worden door haar kinderen en van hen ben je juist afhankelijk om online een buskaartje te kopen. Onderga dit dus verontschuldigend glimlachend en blijf iedereen uitvoerig bedanken totdat je weggaat.
Realiseer je de implicaties
Er kan nu een onuitgesproken verwachting zijn dat je gastheer of -vrouw bij jou mag komen logeren, mocht hij of zij ooit naar Nederland of België komen. Ook wordt er verwacht dat je weer langskomt als je nogmaals naar Iran gaat en in dezelfde stad of dorp bent.
Stuur me een foto van de mensen die jou op reis hebben uitgenodigd!